Anavatanı ve kültür kaynağı Anadolu olan haşhaş, ülkemiz için büyük bir öneme sahiptir. Geleneksel olarak haşhaş tarımının Anadolu’da M.Ö 3000 yılından bu yana yapıldığı birçok kaynakta belirtilmektedir. Ülkemizde 1933 yılına kadar haşhaş ekimi, afyon üretimi ve ticareti serbest olarak yapılırken, 1933 yılında Uyuşturucu Maddeler İnhisar İdaresi kurularak kontrollü haşhaş ekimi ve üretimine geçilmiş daha sonra 1938 yılında Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) kurulmasıyla uyuşturucu maddelerin tekeli TMO’ya verilmiştir.
Haşhaş (Papaver somniferum), gelincikgiller familyasından Papaver cinsini oluşturan bir, iki ya da çok yıllık bitki türlerinin ortak adı. Haşhaş, yazların sıcak geçtiği, orta derecede yağış alan yerleri sever.
Haşhaşın kapsülünden “afyon” adlı uyuşturucu, tohumlarından da “haşhaş yağı” adı verilen yenilebilir yağ çıkarılır.
Bitkinin meyvesi olan kapsülde, çok sayıda tohum bulunur. Haşhaş yağı, tohumların %40-45’ini meydana getirir. Haşhaş yağı, kaliteli, yemeklik, bitkisel bir yağdır. Tohumların yağı çıkartıldıktan sonra kalan küspe hayvan yemi olarak kullanılır ve hayvanın sütündeki yağ oranını arttırır. Meyve kabuğundan 20 kadar alkaloid elde edilir. Bunlar, afyon türevleri olan,morfin, kodein, narkotin, papaverin gibi uyuşturucu olarak ve tıpta da kullanım alanı olan maddelerdir.
Türkiye’de üretimi
Haşhaş cinsinin yaklaşık 50 türünden 30 kadarı Türkiye’de yetişir. Bunların en önemlisi Papaver somniferumdir. Türkiye’nin Orta Anadolu ve Karadeniz Bölgelerinde, en çok Afyonkarahisar, ardından Uşak, Denizli, Eskişehir illerinde yetiştirilir. Artvin Şavşat Balıklı köyü Yaylasında hiçbir uğraş vermeden kendi kendine yetiştiği bilinmektedir. Uyuşturucu üretiminde de kullanılabilmesi nedeni ile haşhaş üretimi kontrollü olarak yapılmaktadır.